در هـر ورزشـي بايد انتظار آسيب ها، جراحت ها و خطرات احتمالي آن را داشـتـه بـــاشيد، به خصوص در ارزش هاي گـروهي. هـر ورزشـي کـه طـبـق آمــار در هر 1000 ساعت بيـش از 5 آسـيـب داشته باشد، جزء ورزش هاي پرخطر با درصـد آسيـب بـالا به شـمار مـي رود. راگــبي و لاکروس با 30 صـدمه در 1000 ساعت بالاترين حد هستند، درحاليکه بسکتبال و اسکواش هم با آمار 14 صدمه در 1000 ساعت بازي هاي پرخطري بـحـساب مي آيند. تعجب آور اسـت که بــدانيد، دو، و ايروبيک هم با 11 صدمه، زياد از قافله ورزش هاي پرخطر عقب نيستند.
آسيب هاي ورزشي انواع مختلف دارند، اما قسمت هاي ويژه اي از بدن هستند که بيش از ساير اعضاء در خطر صدمه خوردن هستند. در اين مقاله متداول ترين صدمات و جراحت هاي ورزشي را به شما معرفي مي کنيم و راه هاي جلوگيري و درمان آنها را نيز بيان مي کنيم.
نکته: RICE مخفف استراحت، يخ گذاشتن، فشار و بالا نگاه داشتن مي باشد که يکي از درمان هاي متداول براي آسيبهاي ورزشي است.
1. ورم تاندون آشيل
وقتي از تاندون پشت زنو—تاندون آشيل—زياد استفاده شود، باعث درد و ورم در آن ناحيه خواهد شد. اگر درمان نشود، صدمه سخت تر شده تا حدي که دويدن را به کلي دشوار و غيرممکن مي کند. اين آسيب بيشتر در دونده ها و ورزشکاراني که با دويدن يا پريدن سروکار دارند اتفاق مي افتد.
پيشگيري و درمان: دادن تمرين هاي کششي و قدرتي به عضلات و ماهيچه هاي ساق پا مي تواند از بروز اين آسيب جلوگيري کند. RICE و درمان هاي ضد-تورمي و تقويت ماهيچه هاي ساق پا بهترين درمان هاي ممکن براي اين عارضه هستند. تا برطرف نشدن کامل عارضه، ورزش را شروع نکنيد چون باعث تشديد وضعيت خواهد شد.
2. ضربه ي مغزي
اين صدمه با خوردن ضربه به سر ايجاد مي شود. علائم آن شامل سرگيجه، اختلالات بينايي، سردرد، ضعف حافظه، از دست دادن تعادل، سختي تمرکز، و حالت تهوع ميباشد. اين صدمه ضرورتاً همراه با بيهوشي نمي باشد. در ورزش هاي برخوردي مثل فوتبال، بوکس و هاکي اين عارضه بيشتر اتفاق مي افتد. البته در ورزش هايي مثل اسکي و ژيمناستيک هم زياد رخ مي دهد. با اينکه اکثر افراد پس از چند هفته به حالت عادي برمي گردند، اما ضربه ي مغزي در خيلي افراد به آسيب هاي جدي مي انجامد.
پيشگيري و درمان: بهترين راه پيشگيري از ضربه مغزي، اجتناب از ورزش هاي برخوردي است. اما براي اکثر افراد اين راه حل مناسبي به نظر نمي رسد. براي درمان اين عارضه استراحت بهترين روش است. اگر سردرد داشتيد، مي توانيد از قرص هاي مسکن استامينوفن استفاده کنيد. بنابر شدت ضربه ي وارده، بايد از چند ساعت گرفته تا چند ماه از انجام دوباره ي ورزش هاي برخوردي اجتناب کنيد.
3. کشيدگي ماهيچه هاي ران
اين عارضه زماني اتفاق مي افتد که هنگام دويدن در ورزش هايي مثل فوتبال و واليبال، يکدفعه تغيير جهت بدهيد. علائم آن شامل درد عميق، ورم و گاهي کبودي داخل ران مي باشد.
پيشگيري و درمان: بهترين راه پيشگيري از بروز اين عارضه، انجام تمرينات کششي قبل از ورزش است. بهتر است که شدت ورزش را تدريجاً بالا ببريد تا احتمال بروز اين وضعيت کمتر شود. RICE و درمان هاي ضد-تورمي بهترين روش هاي درماني براي اين آسيب مي باشد. از انجام فعاليت هاي شديد، يک يا دو هفته پس از بروز عارضه جداً خودداري کنيد. پس از بروز عارضه، در محل آسيب ديده يخ بگذاريد تا التيام يابد، پس از آن مي توانيد ماهيچه ها را کشيده و تقويت کنيد.
4. درد و ورم ساق پا
اين عارضه بيشتر براي افرادي اتفاق مي افتد که عادت به تحرک و ورزش ندارند. بالا بردن ناگهاني فشار و شدت تمرينات، پوشيدن کفشهاي کهنه و دويدن و پريدن روي زمينهاي خيلي سخت نيز ممکن است باعث بروز اين عارضه شود.
پيشگيري و درمان: پوشيدن کفش مناسب، انجام حرکات کششي قبل از ورزش و بالا نبردن ناگهاني شدت ورزش، بهترين راه هاي جلوگيري از بروز اين وضعيت هستند. يخ گذاشتن، انجام حرکات کششي و درمان هاي ضد-تورمي، بهترين راه هاي درماني مي باشند.
5. درد پايين کمر
اگرچه اين عارضه بيشتر در افراد چاق و کم تحرک اتفاق مي افتد، اما ممکن است براي دونده ها، دوچرخه سواران، گلف و تنيس بازان نيز پيش بيايد. مهمترين عامل ايجاد اين عارضه، انجام غلط و نادرست حرکات کششي است.
پيشگيري و درمان: اگرچه بيشتر انواع اين عارضه قابل پيشگيري نيستند، اما انجام صحيح حرکات کششي قبل از ورزش و گرم کردن درست بدن، احتمال وقوع آن را کاهش مي دهد. راه هاي درماني پيشنهادي RICE، دارو هاي ضد-تورمي و کشش عضلات است.
6. کشيدگي عضلات و ماهيچه ها
گرم نکردن صحيح بدن، خستگي، عدم انعطاف پذيري و ناتواني و ضعف، همه از عوامل کشيده شدن ماهيچه در ورزشکاران مي باشد. معمول ترين ماهيچه هايي که کشيده مي شوند، عضلات پشت ران (در ورزشهايي همراه با دويدن است مثل دوميداني، بسکتبال) و ماهيچه ساق پا (در تنيس بازان) مي باشد. البته ماهيچه هاي ديگري نيز باتوجه به ورزش مورد نظر درصدد کشيدگي هستند.
پيشگيري و درمان: بهترين راه جلوگيري از بروز چنين عارضه، انجام حرکات کششي صحيح قبل و پس از ورزش کردن و اجتناب از ورزش هنگام خستگي و ضعف است. RICE و دارو هاي ضد-تورمي مثل ساير آسيب ها، بهترين درمان براي اين عارضه مي باشد. خوب است که کمي هم به آرامي عضلات را کشش دهيد. وقتي عارضه شروع به بهبودي کرد مي توانيد دوباره ورزش را شروع کنيد، اما هر از چند گاهي در ميان ورزش مکث کرده و ماهيچه هايتان را بکشيد تا به طور کامل بهبود يابيد.
7. آسيب هاي آرنج در ورزش تنيس و گلف
تعجب آور است که اين آسيب %7 کل آسيب هاي ورزشي را تشکيل مي دهد. در اين آسيب ورزشي، تاندون هاي آرنج به خاطر ضربات مکرر بَک هند در تنيس آسيب ديده و باعث ايجاد درد در قسمت داخلي آرنج مي شود.، البته گاهاً ممکن است قسمت خارجي هم صدمه ببيند.
پيشگيري و درمان: بهترين راه جلوگيري از بروز اين آسيب، انجام تمرينات تقويتي ساعد و بازو است. همچنين اصلاح کردن طريقه ي ضربه زدن با راکت و استفاده از آرنج بند مي تواند کمک کننده باشد. براي درمان اين عارضه RICE و داروهاي ضد-تورم مناسب است، اما در بعضي موقعيت ها فيزيوتراپي و ترک ورزش به مدت زياد ضروري است.
8. رگ به رگ شدن و پيچ خوردگي مچ پا
اين آسيب در ميان افرادي که فوتبالف هاکي، بسکتبال و واليبال بازي مي کنند، بسيار متداول است. مي توان گفت در ورزش هايي که با دويدن و پريدن سر و کار دارد غير قابل اجتناب است. اين حرکات ممکن است باعث پيچ حوردن مچ پا و گاهي پاره شدن يک تاندون يا ليگامنت شود. با عکسبرداري مي توان تشخيص داد که عضو دچار شکستگي شده است يا خير.
پيشگيري و درمان: تقويت مچ پا با حرکات نرمشي، بستن مچ يا استفاده از مچ بند مي تواد از بروز اين اتفاق پيشگيري کند اما ضمانتي درکار نيست که اگر افتاديد يا حرکاتي اشتباه انجام داديد صدمه نبينيد. پيچ خوردگي مچ پا را مي توانيد با RICE و داروهاي ضد-تورمي مداوا کنيد. اما به هيچ وجه بيش از يک روز استراحت نکنيد. بايد سعي کنيد مچ پايتان را به نرمي تکان داده و بچرخانيد تا از ورم آن کم شود.
9. آسيب ديدگي شانه
%20 آسيب ديدگي هاي ورزشي مربوط به شانه است که شامل دررفتگي، رگ به رگ شدن و ضرب ديدگي مي شود. اين آسيب ديدگي در ورزشهايي مثل تنيس، شنا، وزنه برداري، بيسبال و واليبال بيشتر اتفاق مي افتد. علائم اي عارضه، بروز درد، کوفتگي عضلاني و احساس ضعف و ناتواني در شانه مي باشد.
پيشگيري و درمان: براي پيشگيري از وقوع اين عارضه که بيشتر زماني اتفاق ميافتد که مدتي از شانه خود استفاده نکرده باشيد. مثل دوران تعطيلات ليگ، بهتر است قبل از شروع ورزش عضلات آن را با وزنه زدن تقويت کنيد. بهترين راه هاي درماني براي اين عارضه نيز RICE و داروهاي ضد-تورمي است.
10. آسيب ديدگي زانو در دونده ها
آسيب ديدگي زانو %55 آسيب ديدگي هاي ورزشي را تشکيل مي دهد و تقريباً ¼ اين مشکلات توسط پزشک جراح ارتوپد برطرف مي شود. البته دونده ها تنها قربانيان اين آسيب ورزشي نيستند. دوچرخه سواران، شناگران، افرادي که ايروبيک استپ کار ميکنند، و آنها که فوتبال و بسکتبال و واليبال بازي مي کنند نيز ممکن است به اين عارضه دچار شوند. در اين عارضه، استفاده بيش از حد از زانو باعث ناراحتي و آسيب رسيدن به تاندون زير کاسه ي زانو مي شود.
پيشگيري و درمان:کفش يا کفي کفش هايتان را مرتباً عوض کرده و از نوع مناسب استفاده کنيد. بين تمريناتتان مدت بيشتري استراحت کنيد. اگر زانويتان آسيب ديد حداقل دو روز از انجام دوباره ي ورزش خودداري کرده و از داروهاي ضد-تورم استفاده کنيد. قبل از شروع دوباره ي ورزش حتماً خود را خوب گرم کرده و در محل آسيب ديده از يخ استفاده کنيد.
پيشگيري بهترين درمان است
اکثر آسيب ديدگي هاي ورزشي به خاطر گرم نکردن صحيح و انجام حرکات کششي به طريقي نادرست قبل از ورزش کردن است. بالا بردن ناگهاني شدت ورزش هم مي تواند به شما صدمه بزند. از اين رو بهترين راه پيشگيري انجام حرکات صحيح کششي قبل و پس از ورزش و افزايش شدت ورزش به تناسب مهارت ها و تجاربتان در آن ورزش ميباشد .